భగవద్గీత

అధ్యాయం 2

శ్లోకం 56

దుఃఖేష్వనుద్విగ్నమనాః సుఖేషు విగతస్పృహః |

వీతరాగభయక్రోధః స్థితధీర్మునిరుచ్యతే ||

అర్ధం :- 

దుఃఖములకు క్రుంగిపోనివాడు, సుఖములకు పొంగిపోనివడు, ఆసక్తిని, భయక్రోధములను వీడినవాడును ఐనట్టి ముని స్థితప్రజ్ఞుడు అనబడును.

భగవద్గీత

అధ్యాయం 2

శ్లోకం 55

శ్రీభగవాన్ ఉవాచ

ప్రజహతి యదా కామాన్ సర్వన్ పార్థ మనోగతాన్ |

ఆత్మన్యేవాత్మనా తుష్టః స్థితప్రజ్ఞస్తదోచ్యతే ||

అర్ధం :- 

శ్రీభగవానుడు పలికెను :- ఓ అర్జునా మనస్సునందలి కోరికలన్నియును పూర్తిగా తొలగిపోయి, ఆత్మద్వారా ఆత్మయందుసంతుష్టుడైనవానిని, అనగా పరమత్మ సంయోగమువలన ఆత్మానందమును పొందినవానిని స్థితరగ్ఞుడని యందురు.

భగవద్గీత

అధ్యాయం 2

శ్లోకం 54

అర్జున ఉవాచ

స్థితప్రజ్ఞస్య కా భాషా సమాధిస్థిస్య కేశవ |

స్థితధీః కిం ప్రభాషేత కిమాసీత వ్రజేత కిమ్ ||

అర్ధం :- 

అర్జునుడు పలికెను :- ఓ కేశవా! సమాధిస్థితుడై పరమాత్మప్రాప్తినందిన స్థితప్రజ్ఞుని యొక్క లక్షణములెవ్వి? అతడు ఎట్లు భాషించును? ఎట్లు నడుచును?

భగవద్గీత

అధ్యాయం 2

శ్లోకం 53

శ్రుతివిప్రతిపన్నా తే యదా స్థాస్యతి నిశ్చలా |

సమాధావచలా బుద్ధిః తదా యోగమవాప్స్యసి ||

అర్ధం :- 

నానా విధములైన మాటలను వినుట వలన విచలితమైన నీ బుద్ధి పరమాత్మయందు నిశ్చలముగా స్థిరముగా ఉన్నప్పుడే నీవు ఈ యోగమును పొందగలవు. అనగా, నీకు పరమాత్మతో నిత్య సంయోగము ఏర్పడును. 

భగవద్గీత

అధ్యాయం 2

శ్లోకం 52

యదా తే మోహకలిలం బుద్ధిర్వ్యతితరిష్యతి |

తదా గంతాసి నిర్వేదం శ్రోతవ్యస్య శ్రుతస్య చ ||

అర్ధం :- 

మోహమనెడి ఊబినుండి పూర్తిగా బయటబడినప్పుడే నీవు వినిన, వినబోవు ఇహపరలోకసంబంధమైన సమస్తభోగములనుండి వైరాగ్యమును పొందగలవు.

భగవద్గీత

అధ్యాయం 2

శ్లోకం 51

కర్మజం బుద్ధియుక్తా హి ఫలం త్యక్త్వా మనీషిణః |

జన్మబంధవినిర్ముక్తాః పదం గచ్ఛంత్యనామయమ్ ||

అర్ధం :- 

అనగా కర్మబంధములనుండి ముక్తుడగుటకు ఇదియే మార్గము. ఏలనన, సమబుద్ధియుక్తులైన, జ్ఞానులు కర్మఫలములను త్యజించి, జనన మరణబంధములనుండి ముక్తులయ్యెదరు. అంతేగాక, వారు నిర్వికారమైన పరమపదమును పొందుదురు.

భగవద్గీత

అధ్యాయం 2

శ్లోకం 50

బుద్ధియుక్తో జహాతీహ ఉభే సుకృతదుష్కృతే |

తస్మాద్యోగాయ యుజ్యస్వ యోగః కర్మసు కౌశలమ్ ||

అర్ధం :-       

సమత్వ బుద్ధియుక్తుడైనవాడు పుణ్యపాపములను పుణ్యపాపములను రెండింటిని ఈ లోకమునందే త్యజించును. అనగా కర్మఫలములు వానికి అంటవు. కనుక, నీవు సమత్వబుద్ధి రూపయోగమును ఆశ్రయింపుము. ఇదియో కర్మాచరణమునందు కౌశలము.

భగవద్గీత

అధ్యాయం 2

శ్లోకం 49

దూరేణ హ్యవరం కర్మ భుద్ధియోగాద్ధనంజయ |

బుద్ధౌ శరణమన్విచ్ఛ కృపణాః ఫలహేతవః ||

 అర్ధం :-       

కావున, ఓ ధనంజయా! నీవు సమత్వబుద్ధియోగమునే ఆశ్రయింపుము ఏలనన, ఫలాసక్తితో కర్మలు చేయువారు ఆత్యంతదీనులు, కృపణులు

భగవద్గీత

అధ్యాయం 2

శ్లోకం 48

యోగస్థః కురు కర్మాణి సంగం త్యక్త్యాధనంజయ |

సిద్ద్యసిద్ద్యోః సమో భూత్వా సమత్వం యోగ ఉచ్యతే ||

అర్ధం :-

ఓ దనంజయా! యోగస్థితుడవై ఆసక్తిని వీడి, సిద్ధి-అసిద్ధుల యెడ సమత్వ భావమును కలిగియుండి, సకామకర్మలను ఆచరింపుము. ఈ సమత్వభావమునే యోగమందురు. ఈ సమత్వబుద్ధియోగముకంటెను సకామకర్మ మిక్కిలి నిమ్నశ్రేణికి చెందినది.

భగవద్గీత

అధ్యాయం 2

శ్లోకం 47

కర్మణ్యేవాధికారస్తే మా ఫలేషు కదాచన |

మాకర్మఫలహేతుర్భూః మా తే సంగో స్త్వకర్మణి ||

అర్ధం :-

కర్తవ్యకర్మమునాచరించుటయందే నీకు అధికారముగలదు. ఎన్నటికినీ దాని ఫలములయందులేదు. కర్మఫలములకు నీవు హేతువు కారాదు. కర్మలను మానుటయందు నీవు ఆసక్తుడవు కావలదు. అనగా ఫలాపేక్షరహితుడవై కర్తవ్యబుద్ధితో కర్మలనాచరింపుము.

భగవద్గీత

అధ్యాయం 2

శ్లోకం 46

యావానర్థ ఉదపానే సర్వతః సంప్లుతోదకే |

తావాన్ సర్వేషు వేదేషు బ్రాహ్మణస్య విజానతః ||

అర్ధం :-

అన్నివైపులా జలములతో నిండియున్న మహాజలాశయము అందుబాటులో నున్న వానికి, చిన్న చిన్న జలాశయములవలన ఎంత ప్రయోజనమో, పరమాత్మ ప్రాప్తిపొంది పరమానందమును అనుభవించు బ్రహ్మజ్ఞానికి వేదములవలన అంతియే ప్రయోజనము.

భగవద్గీత-అధ్యాయం2-శ్లోకం45

అధ్యాయం 2

శ్లోకం 45

త్రైగుణ్యవిషయా వేదా నిస్ర్తైగుణ్యో భవార్ణున |

నిర్ద్యంద్వో నిత్యసత్వసత్త్వస్థో నిర్యోగక్షేమ ఆత్మవాన్ ||

అర్ధం :-

ఓ అర్జునా! వేదములు సత్త్వరజస్తమోగుణములైన సమస్త భోగములను గూర్చియు, వాటిని పొందుటకై చేయవలసిన సాదనలను గూర్చియు ప్రతిపాదించును. నీవు ఆ భోగములయెడలను, వాటి సాదనల యందును ఆసక్తిని త్యజింపుము. హర్షశోకాదిద్వంద్వములకు అతితుడవు కమ్ము. నిత్యుడైన పరమాత్మయందే స్థితుడవు కమ్ము. నీ యోగక్షేమముల కొఱకై ఆరాటపడవద్దు. అంతఃకరణమును వశమునందుంచుకొనుము.

భగవద్గీత-అధ్యాయం2-శ్లోకం44

అధ్యాయం 2

శ్లోకం 44

భోగైశ్వర్యప్రసక్తనాం తయపహృతచేతసామ్ |

వ్యవసాయాత్మికా బుద్ధిః సమాధౌ న విధీయతే ||

అర్ధం :-

ఆ ఇచ్చకపుమాటల ఉచ్చులలోబడిన భోగైశ్వర్యాసక్తులైన అజ్ఞానులబుద్ధులు భగవంతుడు లక్ష్యముగాగల సమాధియందు స్థిరముగా ఉండవు.

భగవద్గీత-అధ్యాయం2-శ్లోకం43

అధ్యాయం 2

శ్లోకం 43

కామాత్మానః స్వర్గపరా జన్మకర్మఫలప్రదామ్ |

క్రియావిశేషబహులాం భోగైశ్వర్యగతిం ప్రతి |

అర్ధం :-

స్వర్గమునకు మించినదేదియును లేదనియు, అదియే పరమప్రాప్యమనియు వారు భావింతురు. క్షణికములైన ప్రపంచిక భోగైశ్వర్యములయందలి ఆసక్తితో వివిధ సకామ కర్మలను ప్రోత్సహించుచు ప్రీతిని గూర్చు ఇచ్చకపు పలుకులు పలుకుతారు. 

భగవద్గీత-అధ్యాయం2-శ్లోకం42

అధ్యాయం 2

శ్లోకం 42

యామిమాం పుష్పితాం వాచం ప్రవదంత్యవిపశ్చతః |

వేదవాదరతాః పార్థ నాన్యదస్తీతి వాదినః ||

అర్ధం :-

ఓ అర్జునా! వివేకహీనులైన జనులు ప్రాపంచికభోగములయందే తలమునకలై యుందురు. వారు కర్మఫలములను ప్రశంసించు వేదవాక్యములయొక్క బాహ్యర్థములయందే ప్రీతివహింతురు.

భగవద్గీత-అధ్యాయం2-శ్లోకం41

అధ్యాయం 2

శ్లోకం 41

వ్యవసాయాత్మికా బుద్ధిః ఏకేహ కురునందన |

బహుశాఖా హ్యనంతాశ్చ బుద్ధయో వ్యవసాయినామ్ ||

అర్ధం :-

ఓ అర్జునా! ఈ కర్మయోగమునందు నిశ్చయాత్మకబుద్ది ఒకటియే యుండును. కాని, భోగాసక్తులైన వివేకహీనుల బుద్ధులు చంచలములై, ఒకదారీ తెన్నూ లేక కోరికలవెంట నలువైపులా పరుగులు తీయుచూ అనంతములుగా నుండును.

భగవద్గీత-అధ్యాయం2-శ్లోకం40

అధ్యాయం 2

శ్లోకం 40

నేహాభిక్రమనాశోస్తి ప్రత్యవాయో న విద్యతే |

స్వల్పమప్యస్య ధర్మస్య త్రాయతే మహతో భయాత్ ||

అర్ధం :-

ఈ కర్మయోగమును ప్రారంభించినచో దీనికి ఎన్నటికిని భీజనాశము లేదు. దీనికి విపరీత ఫలితములే యుండవు. పైగా,ఈ కర్మయోగమును ఏ కొంచెము సాధనచేసినను, అది జన్మమృత్యురూప మహాభయమునుండి కాపాడును.

భగవద్గీత-అధ్యాయం2-శ్లోకం39

అధ్యాయం 2

శ్లోకం 39

ఏషా తే భిహితా సాంఖ్యే భుద్ధిర్యోగే త్విమాం శృణు |

బుద్ధ్యా యుక్తో యయా పార్థ కర్మబంధం ప్రహాస్యసి ||

అర్ధం :-

ఓ పార్థా! ఈ  బుద్ధిని ఇంతవరకును జ్ఞానయోగ దృష్టితో తెలిపాను. ఇప్పుడు దానినే కర్మయోగదృక్పథముతో వివరించెదను, విను. దానిని ఆకళింపుచేసికొని, ఆచరించినచో కర్మబంధములనుండి నీవు ముక్తుడవయ్యెదవు.

భగవద్గీత-అధ్యాయం2-శ్లోకం38

అధ్యాయం 2

శ్లోకం 38

సుఖదుఃఖే సమే కృత్వా లాభాలాభౌజయజయౌ |

తతో యుద్ధయ యుజ్యస్వ నైవం పాపమవాప్స్యసి ||

అర్ధం :-

జయపజయములను, లాభనష్టములను, సుఖదుఃఖములను సమానముగా భావించి, యుద్ధసన్నద్ధుడవుకమ్ము. అప్పుడు నీకు పాపములు అంటవు.

భగవద్గీత-అధ్యాయం2-శ్లోకం37

అధ్యాయం 2

శ్లోకం 37

హతో నా ప్రాప్స్యసి స్వర్గం జిత్వా వా భోక్ష్యసేనహీమ్|

తస్మాదుత్తిష్ఠ కౌంతేయ యుద్దాయ కృతనిశ్చయః ||

అర్ధం :-

ఓ అర్జునా ! రణరంగమున మరణించినచో నీకు వీరస్వర్గము ప్రప్తించును. యుద్ధమున జయించినచో రజ్యభోగములను అనుభవింపగలవు. కనుక, కృతనిశ్చయుడవై యుద్ధమునకు లెమ్ము.

భగవద్గీత-అధ్యాయం2-శ్లోకం36

అధ్యాయం 2

శ్లోకం 36

అవాచ్యవాదాంశ్చ బహూన్ వదిష్యతి తవాహితాః |

నిందంతస్తవ సామర్థ్యం తతో దుఃఖతరం ను కిమ్ ||

అర్ధం :-

నీ శత్రువులు నీ సామర్థ్యమును నిందించుచు, నిన్ను గూర్చి పెక్కు అనరాని మాటలను అందురు. అంతకంటె విచారకరమైన విషయ మేముండును ?

భగవద్గీత-అధ్యాయం2-శ్లోకం35

అధ్యాయం 2

శ్లోకం 35

భయాద్రణాదుపరతం మంస్యంతే త్వం మహారథాః |

యేషాం చ త్వం బహుమతో భూత్వా యాస్యసి లాఘవమ్ ||

అర్ధం :-

ఈ మహారథులదృష్టిలో ఇప్పుడు నీవు మిక్కిలి మాన్యుడవు. యుద్ధవిముఖుడవైనచో వీరి దృష్టిలో నీవు ఎంతో చులకన అయ్యదవు. అంతేగాక, నీవు పిరికివాడవై యుద్దమునుండి పారిపోయినట్లు వీరు భావిస్తారు.

భగవద్గీత-అధ్యాయం2-శ్లోకం34

అధ్యాయం 2

శ్లోకం 34

అకీర్తిం చాపి భూతాని కథయిష్యంతి తేవ్యయామ్ |

సంభావితస్య చాకీర్తిః మరణాదతిరిచ్యతే ||

అర్ధం :-

లోకులెల్లరును బహుకాలమువరకును నీ అపకీర్తిని గూర్చి చిలువలు పలువలుగా చెప్పికొందురు. మాన్యుడైన పురుషునకు అపకీర్తి మరణము కంటె బాధాకరమైనది.

భగవద్గీత-అధ్యాయం2-శ్లోకం33

అధ్యాయం 2

శ్లోకం 33

అథ చేత్త్వమిమం ధర్మ్యం సంగ్రామం న కరిష్యసి |

తతఃస్వధర్మం కీర్తిం చ హిత్వా పాపమవాప్స్యసి ||

అర్ధం :-

ఈ యుద్ధము నీకు ధర్మబద్ధము. ఒకవేళ నీవు దీనిని ఆచరింపకున్నచో నీ స్వధర్మము నుండి పారిపోయినవాడవు అగుదువు. దానివలన కీర్తిని కోల్పోవుదువు. పైగా నీవు పాపము చేసినవాడవగుదువు.

భగవద్గీత-అధ్యాయం2-శ్లోకం32

అధ్యాయం 2

శ్లోకం 32

యదృచ్ఛయా చోపపన్నం స్వర్గద్వారమపావృతమ్ |

సిఖినః క్షత్రియా: పార్థ లభంతే యుద్ధమీదృశమ్ || 

అర్ధం :-

ఓ పార్థా ! యాదృచ్ఛికముగా అనగా అనుకోకుండా తటస్థించిన ఇట్టి యుద్ధము అదృష్టవంతులైన క్షత్రియులకే లభించును. ఇది స్వర్గమునకు తెరిచిన ద్వారము వంటిది.